Bursalı ney ustası ve sedefkar Vicdanlı Orhan, 10 metrekarelik dükkanda sanatını icra etmeyi sürdürüyor.
Uzun Çarşı’daki Amut Han’daki 10 metrekarelik atölyesinde çalışmalarına devam fail 36 yaşındaki Orhan, ney imal ederek bunları süslüyor.
Orhan’ın yaptığı sedef işlemeli neyler ve diğer mahsulat, mahdut zarfında ve dışında birçok yere gönderiliyor. Bu mahsulat ara sıra tarihi dizilerde üstelik kullanılıyor.
Itikatlı Orhan, AA muhabirine, çocukluğundan beri ahali sanatlarına ilişki duyduğunu anlatarak, ilkokulda ney üflemeye başladığını, rahmetlik neyzen Ahmet Argun Aktuğ ile Özer Yavaş’tan ney dersleri aldığını söyledi.
Elan sonra neyzen Selahattin Gürsel’in atölyesinde ney yapımını öğrendiğini tabir eden Orhan, bir süre bilahare ney yaparken bu çalgı aletinin esasta az buçuk süslenmesi gerektiğini düşünmeye başladığını belirtti.
Orhan, ustası sedefkar Galibiyet Karazeybek ile 2005’te tanıştığını ve tahminî 6 sene yanında şakirt namına çalıştığını aktararak, şöyle bitmeme etti:
“Elan sonraları icazetimi alarak atölyemi kurdum. 20 küsur senedir geleneksel umum sanatlarından ekmek yiyorum. Bu mesleği yaşatmaya çalışıyoruz. Yanımızda çıraklar yetiştirmeye çalışıyoruz. Bu da iki çeşit oluyor; dışarıda kendi işi olup uğraşı kendisine bizim mesleklerimizle uğraşanlar var, tıpkı da bizim yanımıza gelip ‘Ego bu mesleği aktarmak istiyorum, ekmeğimi bu işten elde etmek istiyorum.’ diyen talebelerimiz var. Onlara bile atölyemizde koruyucu olmaya çalışıyoruz.”
Ahali arasında “El sanatları ölüyor.” diye konuşulduğunu rapor fail Orhan, “Haddizatında ‘Ahali sanatlarının ölmemesi amacıyla hangi yaptınız?’ diye kendinize sormanız gerekiyor. Yani evinizde biricik ney var mı? Tıpkı sedef pırtı var mı? Bakırcılık ölüyorsa elinizde bakır pırtı olarak hangi var? Bunların sorusu haddizatında çok yalınç. Ahali sanatlarını çivilemek istemiyorsak umum sanatları sanatkarlarından birer nişane evimizde bulundurmamız gerekiyor.” diye niteleyerek konuştu.
“İnsanların ilgisi az buçuk daha artıyor”
Orhan, ahali sanatlarının tek ahit ölmeyeceğine dikkati çekerek, şu değerlendirmede bulundu:
“bir iki pare da olsa bunun sevdalısı çıkacak. Osmanlı döneminde Duayen Çelebi 100 dükkan olduğunu ve bunların birlikte beşer zat çalıştığını söylüyor. Yani İstanbul’de 500 sedef hastalığı atölyesi emretmek. Şu an günümüzde 250-300 atölye vardır ama sedefkarlık mesleğinde yani ‘iz-i İstanbul’ tarzıyla uğraşan şu an 25-30 büyüklüğünde sayabileceğim beşer var. Türkiye amacıyla bu suret haddizatında haddinden fazla bir iki ama giderek bu nüsha artıyor. İnsanların ilgisi az buçuk henüz artıyor. Onun üzere ego sanatların öleceğine inanmayan kişilerdenim. Ben 36 yaşındayım. Bu mesleği yapıyorsam gelmek ki bu sanatlar ölmeyecek. Bizden bilahare birlikte çıraklar gelecek bu mesleği devam ettirecekler.”
“Avrupa ülkelerinden siparişler alıyoruz”
Sosyal medyanın geleneksel halk sanatları amacıyla önemine değinen Orhan, toplumsal iletişim araçları yardımıyla anadan görme umum sanatları ustalarının yaptığı paylaşımların binlerce herif marifetiyle görüldüğünü anlattı.
Ayrıca toplumsal medya sebebiyle tasarladıkları ürünlere birçok ülkeden temenni geldiğine bel fail Mutekit Orhan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Sosyal iletişim araçları sebebiyle yaptığımız ürünler az dışına de çıkmaya başladı çünkü o kişinin mikro dışından buraya gelmesi çokça ağırlık amma benim ayrımsız konuşma eserini yapıp ona kargo şirketiyle yollamam genişlik aşkın iki dönüş. Özellikle gurbetçilerin bati yaşadığı Almanya, Fransa, Hollanda ve Avusturya başta oluşmak amacıyla Avrupa ülkelerinden siparişler alıyoruz ve ürünlerimizi oralara gönderiyoruz. Toplumsal medyanın geleneksel halk sanatlarına çokça faydası var çünkü hep birbirinin işini görüyor ve bundan besleniyor. Benim meslekte üç ustam var amma içtimai medya yardımıyla üç ustanız olmuyor. Bilcümle videolardaki ustalar aslında tıpkısı nevi sizin ustanız oluyor zira ondan gördüğünüz benzeri tekniği siz üstelik eserinizde kullanmaya başlıyorsunuz. Yani bütün birbirinden toplumsal medya sayesinde faydalanıyor. Bunun yararlarını bile görüyorlar.”
Ney dışında sedefle alakadar ürünler üstelik yapıyor
Ney kamışının toplandıktan sonradan kurutulması üzere 1 yıl bekletildiğini tamlayan Orhan, kurutulmasından sonradan ney imal işlemine geçildiğini ve bire bir neyin bile kestirmece 3 günde üretildiğini vurguladı.
Elan sonra neyin süslemesinin gerçekleştirildiğini aktaran Orhan, sim yahut sedef tezyin işlerinin da yaklaşık 1 hafta sürdüğünü bildirdi.
Sedefkarlığa bitmeme edeceğini ancak günce yaşamını aylamak amacıyla farklı amal de yaptığını anlatan Orhan, kimi vakit bıçak veya silah kabzası süsleme, restorasyon işleri üstelik yaptığını söyledi.
Bazı günler sedef ve gümüş kolye, bazı eyyam bile levha, bıçak kabzası yahut boynuzdan tarak tasarladığını dile getiren Orhan, değişik meslekleri benzeri araya getirdiği üzere sedefle müteallik birçok garip ürün yapabildiklerini sözlerine ekledi.
