Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz gazının devreye alınması tarihinin Kahramanmaraş merkezli depremlerle ötelendiğini belirterek, “Nisan böylecene Karadeniz gazını karada yakacağız.” dedi.
Dönmez, TRT Haber’de erke sektöründeki gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu, soruları yanıtladı.
Depremler sonrasında enerji sektöründe gündemin değiştiğini ancak çalışmaların hız kesmediğini rapor eden Dönmez, şöyle konuştu:
“Şubat ayında gerçekleştirilmesi planlanan Uluslararası Doğal Gaz Zirvesi ile ilgili tamam davetimizi yapmıştık ancak balaban felaketten kıran programı fırlatmak zorunda kaldık. Doğal Gaz merkezi olma hedefimiz bu zirve ile kapalı değil. Hedefimizden rahat değiliz. Türkiye çabucak transit tıpkı büyüklük olarak gözükmesin, doğal gaz ticaret merkezi hedefimizi benzeri yıl ortamında hayata geçirmiş olacağız. Artık kişi gazımız bile var. Türkiye olarak almanak 55-60 milyar metreküp doğal gaz kullanıyoruz. Sisteme 100 bilyon metreküp doğal gaz getirme kabiliyetimiz var. Ayrıca 30-40 milyar metreküp gazı ihraç ika şansımız var. Komşu ve arzu eden ülkelerle iyi bir diplomasi ortaya koyduk onlar de bu çalışmanın tamamlanmasını bekliyorlar.”
Dönmez, Karadeniz gazı çalışmalarının kara el işi tesisinde kısaca 1200 ile 1300 işçinin sarsıntı sürecinden etkilendiğini belirterek, şöyle devam etti:
“İkinci hareket ile o personelimize cevaz verdik. bununla birlikte bunaltıcı aksiyon makineleri ve vinçlerimizi de kontrol kurtarma çalışmalarına yardımcı olmak üzere deprem bölgesine gönderdik. Bundan çevre tıpkı mızıka gecikmeler yaşandı. Personelimiz işin başına yavaş yavaş dönmeye başladı. Üste onların benzeri kısmının ailelerini Bartın’a getirip eğreti barınma hizmeti sağladık. İnşallah verdiğimiz sözü tutacak şekilde nisan böylece bu gazı karada yakacağız. Hoppadak tesisin montajını tamamlamak yetmiyor, takiben bile işletmeye kabul etme hazırlıkları başlıyor. Testler ve kontroller var. Bunların üstelik dosdoğru tıpkı şekilde tamamlanması gerekiyor. İnşallah milletimize verdiğimiz sözü namına getireceğiz ve evcil gazımızı vatandaşlarımızla buluşturmak istiyoruz.”
Türkiye’nin önceki bor karbür tesisi ferda faaliyete başlayacak
Vekil Dönmez, Türkiye’nin evvel bor karbür tesisinin ferda faaliyete başlayacağını belirterek, bu tesiste borik asitin grafit ve petrokok ile birleştirilmesiyle “bor karbür” oluşturulacağını söyledi.
Yer altından bor cevheri kendisine çıkarılan madenin muhtelif fiziksel ve kimyasal işlemlere maruz bırakılmasıyla arıtılmış tıpkısı ürün halinde borik asite dönüştürüldüğünü ifade eden Dönmez, bu ürünün ağırlıklı kendisine ev dışına satıldığını aktardı.
Dönmez, bahis konusu tesiste, “sanayinin tuzu” namına üstelik tanımlanan bor karbürün ilkin defans sanayi doğmak üzere tıpkı çok sektörde değerlendirildiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Dünyanın genişlik anif malzemelerinden birini oluşturuyoruz. Gereç biliminde buna ingot deniliyor. İngot malzemesini türap haline getiriyoruz. Son yerine borak karbür nerelerde kullanılıyor? Defans sanayinde, zırhlama işlemlerinde kullanılıyor. Nedeni ise çeliğe göre yoğunluğu dört mezuniyet henüz az. Bunu henüz belli belirsiz yapıyor. Belli Belirsiz olmasına rağmen polat kadar sağlam. Yüksek sıcaklıklara dayanabilmesinden kontekst roketlerde ateşleme ve yanıcı odalarında kullanılıyor. Nişane çeşitliliği ile gelişigüzel fiyatlama bile değişiyor. Roket nozulunun tanesi 1000 dolar. Tonu 4,1 milyon dolara gelmiş oluyor. Kumlama nozulu 47 gram, adeti 125 dolar. Tonu 2,7 milyon dolara geliyor. Aynı şekilde başka ayrımsız malzeme birlikte helikopterlerde pilotları ateşin silahlara alın müzaheret etmek için kullanılıyor. 1400 gram tıpkı adeti. Aynı adedi 250 dolar. Esasen cevherden, vuzuh meful ve ağız mamule kadar eklenmiş değeri küsurat bir üründen bahsediyoruz. Ağırlıklı olarak asit borik halinde satıyoruz. Bor karbürün tonu 35 bin ile 45 bin dolar ortada değişiyor. Cevherden sonuç ürüne 300-400 intaç artma var. Bu yolculuğumuzu cevherden mücevhere revan yol yerine tanımladık. İşlenmiş eklenmiş kızıl ürünlere intikal bahis konusu.”
“Türkiye, acun bor rezervinin yüzdelik 73’üne eş”
Bakan Dönmez, Türkiye’nin yerlileştirme stratejisinin bir parçasının vadi şeş kaynaklarında ehil olunan malzemelerden ağız ürünlere aksetmek olduğunu söyledi.
Türkiye’nin borak açısından dünyanın bildirme balaban rezervine erbap olduğunu anımsatan Dönmez, “Dünya rezervlerinin yüzde 73’ü Türkiye’da. Dünya pazarının yüzde 62’si bizde. Takkadak tutar açısından liderliğimiz yok, yer nitelikli borak madeni birlikte bizde. Tığ birlikte yatırımcılara şunu diyoruz. Yayın sıkıntınız namevcut. Dünyanın en nazik rezervi bizde. Arz nitelikli borak cevheri bizde nitelik sıkıntınız yok. Bora dayalı, borun kullanıldığı küşayiş ve ağız mahsulat amacıyla elkızı burada yardım yapın. Sağanak dayalı sanayileşme hedefimiz var. Kümeleşme sağlayacağız. Belki bor önsezi bölgesi zar edeceğiz.” diyerek konuştu.
Dönmez, lityum ile ilişkin olarak ise uçman üretim tesisinin güzeşte sene devreye alındığını belirterek, şöyle konuştu:
“Bu sene temelini atıyoruz almanak 700 tonluk endüstriyel ölçekte aynı lityum tesisimizin bile temelini atıyoruz. İnşallah genişlik güdük sürede hizmete alacağız. Alelhusus e-mobilite ile birlikte cep telefonları, tabletler, bilgisayarlar ve buna en üst elektrikli otomobiller de eklenince, enerjinin depolanabildiği alanlara ihtiyacı arttı. Oldukça hacimlerde büyük depolama beğenmek sizi rekabette öne geçirecek, lityum dahi bunlardan biri. Ar-Ge çalışmaları neticesinde yıllardır atılmış yerine depoladığımız lityumu daha çok sekunder bire bir ürün kendisine elde etme yeteneğini geliştirmiş olduk. Özellikle öz ihtiyacımız tevessül etmek üzere belki giderek efdal miktarlarda ürüne ulaştırsak ihraç imkanlarımız dahi gelişmiş olacak. Lityuma ihtiyaç da artacak. Bir Zamanlar verdiğimiz ciddi kararla birlikte evvel öz ihtiyacımızı karşılaşacağız.”
Dönmez, bor karbür tesisinin almanak üretim kapasitesinin 1000 ton olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Kütahya Emet’te dahi yıllık 5 bin tonluk üretim kapasitesine erbap ayrımsız borak karbür tesisi üzere planlamalar yapılıyor. ÇED başvurularını yapıyorlar. Iş payımız henüz bile artmış olacak. İlk tesisle gelişigüzel know-how ve teknoloji birikimi kazanmış olacak. Dünyada bor karbüre olan talep artıyor. Resmi kayıtlara göre dünyada almanak tüketim 25 bin ton civarında. Biz önceki etapta 1000 tonla giriyoruz. 5 bin titrem elan Kütahya Emet’teki tesisle ekleyeceğiz. Böylece veriş payımızı yüzdelik 20’lere çıkacağız. Gaga ürünleri yarmak isteyen şirketleri üstelik Türkiye’ye davet edeceğiz. Görüştüğümüz firmalar var. Bu alanda envestisman yapacaklar. Sunma birinci sınıf bor ile sunma birinci sınıf borak karbürü biz üretince ne buraya gelmesinler. Yan sanayimiz ve iş kollarımız açısından kompetitif tesislerimiz var. Borla alay malay hastalık sanayimiz gelişmesin diyoruz.”