kişi başına düşen almanak akarsu miktarı vahim sınıra yaklaştı

Türkiye faziletli su stresi altında olan ülkeler kategorisinde kayran alıyor

İSTANBUL – Bu yıl içerisinde beklenen yağmur miktarının normalin dışında seyretmesi ile önemli benzeri gündem maddesi yerine karşımızı çıkan akarsu sorunu ve susuzluk ile ilişkin Prof. Dr. Mehmet Çakmakcı “Ivedili önlem alınmalı” dedi. Çakmakcı son verilerin çöz açıcı olmadığının dahi altını çizdiği konuşmasında, “adam başı sakıt yıllık akarsu miktarı de akarsu kıtlığı sınırı olan 1000 metreküpe yaklaştı. Türkiye ‘efdal akarsu stresi altında olan ülkeler’ kategorisinde düz alıyor” diye uyarılarda bulundu.

Türkiye’üstelik sonuç aylardaki yağışların azlığı ve barajlarda akarsu doluluk oranlarının düşmesi ile gelişigüzel yağışsızlık riski yeniden mutluluk gündemine taşındı. Yağışların muhtemel aylarda dahi sezon normallerinin dışında seyretmesi sonucu kaygıların git gide arttığı, baraj doluluk oranlarının ise sunma uzuv indiği süreçle ile ilgilendiren Prof. Dr. Mehmet Çakmakcı global çapta Türkiye’nin susuzluk sorununu gözler önüne seren veriler paylaştı.

“1000 Metreküp olan sınıra yaklaşıldı”

Acun Kaynakları Enstitüsü eliyle ülkelerdeki su ruhsal gerilim dağılımına dair yapılan tıpkı araştırı sonucuna göre Türkiye’nin faziletkâr su stresi altında talih yerine görüldüğünü ve bunun birlikte artarak bitmeme ettiğini tabir eden Prof. Dr. Mehmet Çakmakcı adam başı sakıt almanak akarsu miktarının ise akarsu kıtlığı hat olarak kabul edilen 1000 metreküpe yaklaştığını aktardı. Felek Maharet Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Çakmakcı açıklamalarına şöyle devam etti:

“Şayet kişi başına sakıt mecmu yıllık su rezerviniz 1700 metreküpün üstünde ise bire bir gravite bulunmayan, bunun altında ise akarsu stresi altında ayrımsız talih oluyorsunuz, 1000 metreküpün altında ise su kıtlığı olan tıpkı mutluluk adına tanım edilmektedir. Ülkemizde tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli yılda sayı farkı mecmu 112 milyar metreküp olup, Türkiye İstatistik Kurumu 2022 yılı şahsiyet verileri dikkate alınarak kişi başına sakıt akarsu miktarı 1323 metreküp yerine hesaplanmaktadır. Haddinden Fazla kısık oranda ayrımsız eksilme meze konusudur. Bu azalmanın önümüzdeki yıllarda 1000 metreküp seviyelerine kadar düşmesi beklenmektedir. Zat artışı var, endüstriyel faaliyetlerde artışlar var, tarımsal alanların sulamaya açılan kısımlarında da artışlar olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla suya olan gerekseme dahi sürekli artıyor. Kullanılmamış aynı su yatağı var mı, namevcut. Olmadığı amacıyla üstelik bulunan döngüyü çokça iyi montajlamak zorundayız. Eğer gani kurgulamazsak sorunlarla sürekli karşı karşıya kalacağız demektir.”

“Çok tehlikeli tıpkı susuzluk ile alın karşıyayız”

1 Ekim su yılı başlangıcından itibaren yağışlarının güzeşte yıllara nazaran haddinden fazla haddinden fazla altında seyrettiğini kimi barajlarda ise akarsu kalmadığını aktaran Prof. Dr. Mehmet Çakmakcı, “2015 yılından itibaren baktığımızda yağışlarda sürekli bir eksilme görüyoruz. Bu yılın akarsu yılı başlangıcından itibaren özellikle Antrakt, Aile ve Şubat aylarında alışılagelen yağışların haddinden fazla haddinden fazla altında olduğumuzu söyleyebiliriz. Korkulu aynı kuraklıkla karşı karşıyayız. Su temini konusunda teessürat ortaya çıkacaktır. Bursa’de söz temsili Nilüfer Barajı’nda su kalmadığını, Doğancı Barajında birlikte yüzde 38 civarında su olduğunu görüyoruz. Esasen İstanbul Barajları yüzdelik 35’ler seviyesinde. Bir Numara önceliğimiz şuanda içmece suyu üzere muktezi suyu sağlayabilmek” dedi.

Yağış oranları bu yıl normalin çok haddinden fazla altında kaldı, ivedili hazırlık almamız gerekiyor!

Türkiye’nin global ısınmadan genişlik çok etkilenecek Akdeniz ülkeleri arasında geçmiş sıralarda olduğunu ve bu yüzden yağış üzerine etki yaşayacağımızı nâkil Prof. Dr. Çakmakcı, “Alaz rekorları yıldan yıla artıyor, küresel ısınmadan hiçbir ülkenin kaçarı olamaz amma bundan birlikte sunma çok etkilenecek ülkelerden biri bile Türkiye’dir. Sürekli mütezayit benzeri sıcaklık söz konusu bu yüzden bile yağmur rejimlerinde tebeddülat olduğunu görüyoruz. Şırakkadak ve zehir yağışlar afetlere posta açabilmektedir. Bu keder yağışların biriktirilmesi veya meydan altına sızdırılması bile alelumum metanetli benzer olmamaktadır. 2020, 2021 ve 2022 yılında dahi normallerin üstünde okkalı tıpkı yağış aldık diyemeyiz. Kısmen normallerin altında gibiydi. 2023 su yılı başlangıcından bugüne kadar ise normallerin çokça çok altındayız. Filhakika 2015 yılından itibaren barajlardaki doluluk oranlarımız üstelik azalıyor. Bu dahi bizim çokça evgin ivedilikle tedbirler almamız gerektiğini gösteriyor” dedi.

Kırmızı alanlar siyaha döndü, alışılmamış kuraklık yaşanıyor!

Paylaşılan susuzluk haritalarından bile durumun ne kadar kırıcı boyutta olduğunun anlaşıldığını bu yüzden birlikte acil planlama yapılması gerektiğinin altını çizen Çakmakcı, “2000, 2010, 2021 yılı ve aktüel susuzluk haritalarına baktığımızda birlikte riskli olan dip renkli al bölgelerin siyaha döndüğünü yani elan da korkulu boyutlara ulaştığını görüyoruz. Hava Bilgisi İşleri Genel Müdürlüğü verilerine bakarak Mersin’den itibaren başlayarak Konya’yı, Ankara’yı, Balıkesir’i ve nüfusun sunma aheste olduğu Marmara Bölgesi’ni içine düz nazik aynı bölge Teşrinisani 2022-Küçük Ay 2023 ortada yabansı yağışsız yerine tanımlanıyor” dedi.

Su kaynakları ve kuraklık amacıyla neler yapılabilir? “Ülkemiz süresince aynı akarsu döngüsü oluşturmalıyız”

Lüzumlu su kaynakları gerekse önümüzdeki yıllarda daha yoğun periyotlarla olması beklenen kuraklık yerine önlem amacıyla neler yapılması gerektiği üstüne bile tavsiyelerde bulunan Çakmakcı “su döngüsüne” dikkat çekti. Prof. Dr. Çakmakcı, tarımsal sulamada makbul sudan, şehirlerdeki peyzaj alanlarının birlikte bu tedbirler doğrultusunda planlanması gerektiğini vurgulayarak, “Suyun yaklaşık yüzdelik 72’sini tarımsal sulamada kullanıyoruz. Bu yüzden çabucak su tüketimi efdal olan ürünlerin namına su tüketimi daha düşük olan ürünlerin ekilmesini sağlamalıyız. Sulama metodumuzu değiştireceğiz. Tarımsal istihsal olmazsa gıda tedarikinde birlikte etki yaşayacağız. Bunun üstelik haddinden fazla bunaltıcı iktisadi etkileri bahis konusu olacaktır. Bire Bir özge muhteşem dideban birlikte şehirlerimizdeki peyzaj çalışmalarıdır. Çoğu ilimizde içme ve istimal suları ile peyzaj alanları sulanmaktadır. Yeniden akarsu tüketimi haddinden fazla bağan olan peyzaj bitkilerinin yeğleme edilmesi gerekiyor. Söz Temsili çim efdal miktarda akarsu talip bire bir yeşillik, bunun adına elan birkaç su isteyen, görselliği olan ama bakımı henüz basit olan peyzajların yapılması elan akıllıca olacaktır. Hazırlık açısından aslında atıksularımız de çokça majör benzeri hazır akarsu kaynağıdır. Tığ bu atıksuları istikbal düzeyde arıtıp mutlaka ikinci, üçüncü defa kullanıma yolcu etmek zorundayız. Bunları yaparsak gerçekte ülkemiz süresince akarsu döngüsüne ulama sağlamış oluruz. Baktığımızda 2001 yılında 274 adet baraj varken bugün 968 lime barajımız var. 968 adet baraj, akarsu biriktirme yapılarının ne kadar arttırdığımızı, haddizatında bizim bu işin farkında olduğumuzu, tedbirler almaya çalıştığımızı gösteren benzeri olgudur. Fakat vakit kaybetmeden bunlar yeterli değildir” şeklinde konuşarak sözlerini tamamladı.