Ahali arasında aymazlık hormonu olarak tanıdık melatoninin, geceleyin saatlerinde göstergeç, lamba ya bile bilgisayar kabil gökçe orostopolluk boyuna cemaat ışıklara maruziyet nedeniyle yeterince üretilememesinin, uykusuzluğa, çağ basıncının, duygu hızının ve kolesterol seviyesinin artmasına posta açarak, diyabet, hipertansiyon ve kolesterin riskini artırdığı belirtildi.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Tıp Fakültesi Nöroloji Temel Fen Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Karadaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, insan vücudunda doğal kendisine mevcut ve gaflet-uyanıklık döngüsünü düzenleyen hormonun melatonin adına isimlendirildiğini söyledi.
Melatoninin hormon olmasının çokça ötesinde ilkin dalgı koyulmak amacıyla, hayatı şekillendirdiğini belirten Karadaş, antrparantez birçok süreğen çor gelişiminde birlikte çalışkan olduğunu vurguladı.
Karadaş, melatonin ile ışığın birbiriyle aracısız münasebetli olduğunun altını çizerek, insanın normalde görülebilir mum denilen ve nanometre ile anlatım edilen çırağ dümen boyundaki ışıkları görebildiğini anlattı.
İnsanların sunu yoğun gökçe dalga boyu ışığı kendisine tamlanan 460 nanometre kolpo boyundaki ışıkta melatoninin tamamına mail düzeyde baskılandığını nâkil Karadaş, şu bilgileri verdi:
“Normalde dönem içinde sabah güneş doğduğunda göz bu ışığı toplar ve vücutta beyni uyaran gâh moleküller salgılanır. Bu moleküller, melatonini baskılar. Bu sayede uyarıcı bütün yerine aşina ‘sempatik cümle’ devreye girer ve tansiyon, his hızı, akıllılık seviyesi artar ve güne faal başlanır.
Tam tersi akşam ezanı devir battığında kâin cümle köprüleme kalır ve melatoninin hareketli olduğu ‘parasempatik’ dizge devreye girer. Bu sayede üstelik tansiyon düşer, his hızı azalır, dalgı moduna girilir. Sabaha büyüklüğünde bu şekilde vücudun onarımına cevaz edilir. Bu döngüye ‘sirkadiyen hep’ denilir. Bu sistemin bozulmaması lazım, bozulmaması üzere dahi melatonin salgısının olması müstelzim seviyede bulunması gerekir.”
“Bazı vakayiname hastalık riskini artırıyor”
Karadaş, endüstri toplumuyla insanların çıktı doğal ışığın yanında haricen değişik ışıklara maruz kaldığına meni etti.
Endüstrileşmeyle bilgisayar ve monitör kullanımının arttığının altını çizen Karadaş, şöyle bitmeme etti:
“Teknolojiyle gelişigüzel dış kaynaklı ışığa maruziyet, uyaran sevimli sistemin şeb devreye girmesine engel oluyor. Çünkü, gece tarih gitse da güneşi imitasyon eden mavi dalavere uzunlamasına ehil mum sistemleri kayran alıyor.
Mavi dalga uzunluğu çırağ, televizyonlar, bilgisayarlar, aydınlatmada beğenilen beyaz zehir ışıkları kapsıyor. Bu ışıklar, akşam güneş taklidi yaparak, fren görevi gören parasempatik sistemin devreye girmesini engelleyerek melatonin üretimini ağız ağıza baskılıyor. Zımnında aymazlık moduna girilmesi müstelzim geceleyin saatlerinde de melatonin baskılandığından, kan basıncı yükseliyor, ruh hızı artıyor ve uykuya geçilemiyor. Senelerce buna maruz eğleşmek, kişide alelhusus kâh vakayiname hastalık riskini artırıyor.”
Karadaş, diyabet, hipertansiyon ve kolesterol kabil süreğen çor sıklığının her geçen ahit arttığını dile getirerek, “Melatoninin yer etkin olduğu saatler gece 01.00-03.00 arasındadır. Akşam melatoninin baskılanması ise keyif sorunlarına kat açabilmektedir. Bu, serencam dönemde hipertansiyon gelişmesindeki genişlik kocaman nedenlerden biri yerine gösteriliyor. Akşam, bu ritmin bozulması, dem şekeri ve kolesterolün yüksek kalmasına sebep oluyor. Zira melatonin, zaman şekerini yükselten benzeri özelliğe sahip.” diyerek konuştu.
Melatoninin aktifleşmesine ilgilendiren sistemin yeterli seviyede olmamasının kişinin ruh bilimsel dengesi üstünde zıt ağırlık yarattığına belen fail Karadaş, “Bu sistemin bozulmasına sadık tam ve kaliteli aymazlık alınmaması, unutkanlık seviyesini da artırıyor. Aymazlık süresinin azalması, tutarga hastalarında nöbetleri artırıyor. Ayrıca, uykusuzluk, migrenin alevlenmesine ve atak sayısının artmasına el açıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Prof. Dr. Karadaş, bunların yanında şeb melatonin seviyesi baskılananlarda anksiyete, bunluk riskinin dahi faziletli olduğunu söyledi.
“Gece katiyetle zifiri karanlıkta yatılması gerekiyor”
Dosdoğru tıpkı uyku amacıyla davranış değişikliği yapılması gerektiğine dikkati çeken Karadaş, “Arz önemlisi, gece kategorik zifiri karanlıkta yatılması gerekiyor.” dedi.
Karadaş, alelhusus çocukların karanlıkta yatmaması halinde ise al ışığın yeğleme edilmesi gerektiğini dile getirerek, “Uykuya geçiş dönemi amacıyla kırmızı dolma boyundaki çırağ kullanılabilir amma bu daima olmamalı, banko karanlıkta yatılmalı. Göstergeç karşısında yatılmamalı. Akak odasında ışığı geçirmeyen kalın perde tercih edilmeli. Evdeki farklı aydınlatmalar açılmadan yemeden içmeden göstergeç açıldığında de mavi çırağ doğrudan göze geliyor, elan da tehlikeli oluyor.” ifadesini kullandı.
Melatoninin aynı zamanda bağırsaklardaki dokuncalı bakterileri birlikte ortadan kaldırdığını belirten Karadaş, muafiyet sistemi üstünde çalışkan olan bağırsak florasının korunması amacıyla melatonin seviyesine dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Karadaş, melatonini tezyit etmek üzere çizgi değişikliğinin yanı sıra dışarıdan takviye ürünlerin birlikte alınabildiğini ancak bunun katiyetle doktor bilgisi dahilinde kullanılması gerektiğini söyledi.
