HIV ve AIDS karşı yayımlanan istatistiklerin benzeri arada incelenebilmesi ve otoriteler yoluyla açıklanan verilerin tanımlayıcı analizinin yapılması hedefiyle yola sâdır Türkiye merkezli, Estonya ve Tunus’ta ofisleri olan ECONiX Araştırma, Usçu İlaç Derneği’nin ilmî destekleriyle hazırlanan Türkiye ve dünyada AIDS’e ilişik serencam güncellemeleri içeren raporunu paylaştı. Raporda 2021’de dünya genelinde 38,4 milyon insanın HIV ile yaşadığı belirtilirken, tedavi olan kişilerin yüzdelik 92’sinin viral adına baskılanmasının, tedavinin etkinliğini gösterdiğine ilgi çekildi.
1988’den bu yana HIV ve AIDS’e alın farkındalık gerçekleştirmek üzere kutlanan 1 Boşluk Dünya AIDS Günü’nde bu yılın teması ‘Eşitleştir’ yerine belirlendi. Acun Afiyet Örgütü (WHO), küresel liderleri ve bireyleri, AIDS’i sona erdirmede ilerlemeyi engelleyen eşitsizlikleri ele almaya çağırırken, herkesin HIV’den dehalet ve otama gibi hizmetlere eşit erişimine ilgi çekti.
ECONiX Araştırı’nın raporunda ise Esenlik Bakanlığı’ndan alınan verilere birlikte saha verildi. Bu kapsamda 1985’ten 31 Meyan 2021’e kadar doğrulama testi pozitif belirleme edilerek bildirimi yapılan 30 bin 293 HIV (+) kişinin ve 2 bin 083 AIDS vakasının kâin olduğu görüldü. Vakaların yüzde 81,2’sinin erkek, yüzdelik 18,8’inin eş olduğu belirtilirken, sunu fazla olay tanıdık gözyaşı gruplarının 25-29 ile 30-34 olduğu ortaya kondu.
Birleşmiş Uluslar ve Dünya Bankası üzere sarih kaynakların verilerinin kullanıldığı araştırmada acun çapında HIV ile hayatiyetli insanların yüzde 75’inin otama gördüğünün adisyon edildiğine, bu konudaki hedeflere duyulmak amacıyla 5,9 milyonluk tıpkısı açıklık bulunduğuna dikkat çekildi. HIV ile dinamik çocukların ise sadece yüzdelik 52’sinin avlu kurtaran ilaçlara erişebildiği ifade edildi.
Konuyla ilgilendiren değerlendirmelerini paylaşan Akliyeci İlaç Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık, “Konfedere Uluslar’in verileri, AIDS’e merbut ölümlerin 2004’teki zirvesinden bu yana yüzdelik 68, 2010’dan bu yana ise yüzdelik 52 azaldığını gösteriyor. Antiretroviral (EĞIN) tedavi kapsamında 2000-2021 yılları beyninde 18,6 milyon sahn kurtarıldığı görülüyor. Tedavilerin etkinliği bu büyüklüğünde açıkken, virüse karşı farkındalığın artması önem en ediyor” dedi.
ARAŞTIRMANIN ÖNE ÇIKAN SONUÇLARI
Pandemi döneminde, 2020 ve 2021 yıllarında yeni fenomen sayısında düşüş yaşandığına özen çeken ECONiX Araştırma Idare Ekibi Üyesi Dr. Güvenç Koçkaya ise “2021’üstelik mecmu 3 bin 002 olan eskimemiş HIV ve AIDS vakalarının pandeminin etkisinin geçmesiyle tekrardan artış trendine gireceğini ve 2030’a kadar HIV/AIDS tutkun sayısının yüzdelik 113,09 civarında artarak 74 bin 227 olabileceğini izah etmek tür. 1985’ten 2022’ye kadar Türkiye’üstelik HIV/AIDS’e sınırlı ölüm sayısı toplamda 598 yerine kaydedilmişti. Tahminleme sonuçları, 2030 yılında HIV/AIDS’e mecbur yıllık ahiret yolculuğu sayısının 100’e, toplam ahiret yolculuğu sayısının bin 256’ya ulaşabileceğini öngörüyor. Mavera yandan gökçe yazın verilerinden yola çıkarak ARKA tedavi üzere yapılan harcamalarını dahi havi bütün keyif kaynağı kullanım maliyetlerinin 2030 yılında bugünkü maliyetlerin 14,7 katına çıkarak 15,4 bilyon TL olabileceğini öngörüyoruz. Inhibitör tedbirlerin artık konuşulması, hastalığa alın farkındalığın kitlesel düzeyde artması bu anlamda yetişkin” ifadelerini kullandı.
“ÖNLEME PROGRAMLARININ FİNANSMANINDA NAZIK BOŞLUKLAR VAR”
BM öngörülerinin 2025’te toptan bir umum sağlığı tehdidi olan AIDS’i sona erdirmek için bağan ve ölçülü gelirli ülkelerde AIDS müdahalesi üzere 29 bilyon dolara gerekseme duyulacağını gösterdiğini tamlayan Dr. Koçkaya, değerlendirmelerini şu ifadelerle sonlandırdı:
“HIV’i önlemeye müteveccih dürü taahhütleri sonuç yıllarda iyileşse birlikte ülke gelir grupları arasında HIV önleme programlarının finansmanında büyük boşluklar varlığını sürdürüyor. 86 düşük ve orta gelirli ülke marifetiyle bildirilen veriler, 2021’da toplanmış HIV harcamalarının sayı farkı yüzde 8’inin önleme programlarına ayrıldığını gösteriyor. Bu payın 2025’e kadar yüzdelik 33’e çıkması gerekiyor. Literatüre katkıda bulunacağını düşüneceğimiz araştırmalarımızla kül dünyayı etkileyen hastalıklara cebin farkındalığa katkıda bulunmayı amaçlıyoruz. Bu kabil raporlarımızla keyif pazarına ilişik şümullü içgörüler sunmaya bitmeme edeceğiz.”
